abiociài , vrb Definizione
èssere in fortza, briosu, pònnere brios
Sinonimi e contrari
abbiatzai,
abbibare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se remettre
Inglese
to fit
Spagnolo
recobrarse,
restablecerse
Italiano
rimettersi in fórma
Tedesco
bei Kräften sein.
adatài , vrb: addatai,
addatae,
addatare Definizione
fàere una cosa a manera chi potzat andhare bene a o cun d-un'àtera, o po un'iscopu, una faina; rfl. cambiare su cumportamentu, s'abbitúdine, is capacidades a manera de pòdere fàere o andhare bene in àteru logu e cunditziones, in calecuna cosa o bisóngiu, fintzes cumprèndhere ite est su prus giustu de fàere in d-una faina
Sinonimi e contrari
aggarbai,
cuncodrai
/
arragnare
Frasi
po bivi impai mairu e mullei tocat a si adatai!
2.
si podis no fatzas sa noti po dí e addatadí sempri a su tempus! ◊ isse za si addatat a totu, a fàghere de mastru de muru e a maniale!◊ deo a totu sos trabàglios mi adato
3.
no mi so addatada e bi apo postu tropu sale, in custu mànigu
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
adapter
Inglese
to fit
Spagnolo
adaptar
Italiano
adattare
Tedesco
anpassen.
afrisciài , vrb rfl Definizione
su si arrangiare male comente si podet, su si adatare a is cosas noas po abbisóngiu, a s'apretu
Sinonimi e contrari
abesare,
arragnare
Frasi
cussa c'est cambiada a càmbera bella e dèu cun su babbu si seus afrisciaus in custu aposentedhu (A.Garau)◊ depit cumpadessi chi s'afrisciaus a cenai innòi ◊ no apu pótziu agatai froris e mi seus dépia afrisciai cun unu brancu de afàbbica ◊ ti ant nau fuedhus de cunfortu po chi t'afriscis a sa passiéntzia ◊ afrisciadí a bivi modestu!
Traduzioni
Francese
s'adapter
Inglese
to fit
Spagnolo
adaptarse
Italiano
adattarsi
Tedesco
sich anpassen.
aggarbài, aggarbàre , vrb: grabbare Definizione
giare garbu, fàere a grabbu, bene, giare una forma, trebballare una cosa a manera de dha fàere essire comente si bolet / aggarbai unu bistiri = arranzare unu bestire pro chi ruat bene a chie lu depet pònnere
Sinonimi e contrari
adatai,
bugiardare,
cuncodrai
Frasi
at aggarbadu sas istampas de s'iscala de su carru a berrina e a iscarpedhu ◊ fustes e fustighedhos de su carru fint de linna birde ca si podiant aggarbare chene perígulu de si truncare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
adapter
Inglese
to fit
Spagnolo
modelar
Italiano
adattare,
modellare
Tedesco
anpassen,
modellieren.
crosài, crosàre, crosàri , vrb: crusare,
crusiare Definizione
acostire una cosa a un'àtera o is oros de duas cosas, intrare apare po serrare impare, torrare apare, nau fintzes de su chi si narat foedhandho coment'e cosa chi dhue deghet, est bene nau; si narat fintzes de una segada sanandho
Sinonimi e contrari
apigiai,
crosodhae,
crujare,
imbasare,
incasciae,
incriedhai,
segliai
/
dèxiri
| ctr.
iscrusare
Modi di dire
csn:
dhoi crosat = bi istat bene, si li addatat, dhu dexit (e fintzas chi faghet rima); crosai is fuedhus = faedhare, nàrrere duas peràulas
Frasi
in sa carrada is doas de su fundu crosant in su canali de is doas longas ◊ ammentendhe a babbu e mamma, goso cudhos cunfortos chi crusant dogni ferida de su coro (P.Fae)◊ ant crusau un'istampu in su muru
2.
dhi picighit e mai dhi crosit! ◊ naradhu a forti, cussu, ca dhoi crosat! ◊ su pipiu est befianu e su chi narat dhoi crosat puru!
3.
sas malandras si sunt crusiadas: commo su fertu est s'ispíritu ◊ nos azes lassau un'istrópiu mannu chi sa medichina de su tempus at a istentare a lu crusiare ◊ sas brusiaduras sunt crusiadas e sa pedhe noba est torrandhe a issire ◊ no mi toches sa ferida ca no est bene crusada!
Etimo
ltn.
*clusiare
Traduzioni
Francese
joindre,
cacheter,
suturer
Inglese
to fit together,
to seal,
to suture
Spagnolo
coincidir,
compaginarse
Italiano
combaciare,
sigillare,
suturare
Tedesco
zusammenpassen,
versiegeln,
nähen.
ferrài , vrb: ferrare,
ferrari Definizione
pònnere su ferru a calecuna cosa, mescamente in is peis a is animales de trebballu (boes, cuadhos, molentes); pònnere sa sonàgia in su tzugu a su bestiàmene (prus che àteru brebès e crabas); nau de cosas chi si podent intostare, fàeresi che ferru / màchina de ferrare = ferrajola, ferrera o trabàgliu, genia de aparatu (telaju) adatu po acapiare is boes a manera chi abbarrent firmos candho funt ferrandhodhos
Sinonimi e contrari
tzoare 1
/
acampanedhai,
apitiolai,
assonazare
/
astrare,
belare,
intostare
| ctr.
iferrare
Frasi
andhabant a sos mastros de ferru a ferrare sos boes ◊ su piciochedhu dhu mandànt a nci portai a ferrai is cuadhus ◊ cadhos, àinos e mulos si ferrant presos a una lóriga ◊ is bòis si ferrant a pinna
2.
allà un'ómini antigu: ses nàsciu candu ferrànt is cabonis a is peis de asegus!
Etimo
ltn.
*ferrare
Traduzioni
Francese
ferrer
Inglese
to fit with iron,
to shoe
Spagnolo
herrar
Italiano
ferrare
Tedesco
beschlagen.